The Beatles Polska. Info.

Zaginiony rozdział Beatlesów – kulisy wielkiego powrotu

2025-11-21,  autor: kasia  
[...powrót do newsów]

Przełomowy dokument Anthology uwiecznia pierwsze od 15 lat spotkanie Paula, George’a i Ringo, ujawniając, jak po śmierci Johna zakopali topór wojenny.

W czerwcu 1994 roku trójka byłych Beatlesów spotkała się na neutralnym gruncie w bezosobowym biurze przy Wendell Road w zachodnim Londynie. Było to ich pierwsze wspólne spotkanie od 1979 roku. – Czy to wegetariańska kurtka skórzana? – zapytał George Harrison* Paula McCartneya. McCartney, z lekką nutą defensywy, zaznaczył, że nie tylko jego kurtka jest wegetariańska, ale buty również. Tak rozpoczęła się długa i kręta droga do pojednania.

Długa i kręta droga do Anthology

Wyglądający na zdenerwowanych McCartney, Starr i George Harrison przybyli w towarzystwie żon, by omówić projekt Anthology – ośmioczęściowy dokument, książkę oraz zestaw płyt, które miały stanowić ostateczne podsumowanie historii Beatlesów. Istniały również plany opracowania trzech domowych nagrań Johna Lennona z lat 70. i przekształcenia ich w pełnoprawne piosenki zespołu: Free as a Bird, Real Love oraz – wydane dekady później, gdy sztuczna inteligencja nauczyła się usuwać szumy tła – Now and Then.

Projekt Anthology nie doprowadził do wielkiej reaktywacji, o jakiej marzyli fani. Czy w ogóle można mówić o reaktywacji bez Lennona? Było to jednak kluczowe rozliczenie z dziedzictwem zespołu i moment uleczenia starych ran. Teraz, wraz z premierą nowej, rozszerzonej wersji Anthology, dowiadujemy się, jak te wydarzenia wyglądały z perspektywy samych Beatlesów.

– Nadszedł czas, by dowiedzieć się, co czuli – mówi Oliver Murray, reżyser nowego, dziewiątego odcinka dokumentu, który towarzyszy zremasterowanym wersjom oryginalnej serii. Murray był nastolatkiem, gdy seria ukazała się w 1995 roku, i to jej przypisuje inspirację do tworzenia filmów muzycznych. – Beatlesi istnieli przez krótki czas. Potem to się kończy i muszą wymyślić, kim są jako jednostki, chodząc po świecie z etykietą „Beatlesa”, a jednocześnie próbując robić inne rzeczy. Chciałem wiedzieć: jak to wyglądało?

Trauma po rozpadzie i cienie przeszłości

Wydaje się, że było to doświadczenie niezwykle traumatyczne. Plany stworzenia dokumentu zostały po raz pierwszy wysunięte przez Neila Aspinalla, menedżera trasy koncertowej zespołu, już w 1971 roku. Jednak z powodu uwikłania muzyków w batalie prawne po burzliwym rozpadzie, realizacja projektu była niemożliwa.

– Każdego popołudnia musiałem iść do biura Apple, by stawić czoła najnowszym, koszmarnym doniesieniom – wspominał McCartney, gdy rozmawiałem z nim w zeszłym roku. 31 grudnia 1970 roku złożył pozew w odpowiedzi na decyzję Lennona, Starra i Harrisona o mianowaniu menedżerem Allena Kleina – księgowego z New Jersey o aparycji gangstera. Ten krok położył kres zespołowi, który zdefiniował ich życie. – To było przytłaczające, szczerze mówiąc, to był bardzo, bardzo mroczny czas. Oto ja, wchodzący w rock’n’rolla dla dobrej zabawy, nagle uwięziony w ociężałym życiu, brnący przez jeden bałagan za drugim.

McCartney poradził sobie z problemem, przeprowadzając się na farmę w Szkocji ze swoją amerykańską żoną Lindą i zakładając zespół Wings. Jednak Beatlesi nie byli bytem, który dałoby się tak po prostu wymazać. Jak mówi Harrison w wiadomości do samego siebie w nowym odcinku Anthology: „Zapomnij o Beatlesach na chwilę. Niech opadnie kurz i wróć do tego ze świeżym spojrzeniem”. Tragizm polega na tym, że Lennon został zamordowany, zanim to mogło nastąpić. To sprawia, że sceny, w których żyjący Beatlesi spotykają się ponownie, by posiedzieć, pograć na ukulele i porozmawiać o wszystkim, co ich spotkało, są tak przejmujące.

Cztery lata pracy zamiast dwunastu miesięcy

– Zaczęliśmy Anthology w 1990 roku, a jedyną osobą, z którą rozmawialiśmy, był Neil Aspinall – mówi Bob Smeaton, zatrudniony jako reżyser serii przez Geoffa Wonfora (reżysera oryginału, zmarłego w 2022 roku). – Neil powiedział: „To może nigdy nie trafić na ekrany, zajmie tyle czasu, ile trzeba, i nie ma na to budżetu. Po prostu bierzcie się do roboty”. Zrobiliśmy więc wstępny montaż obejmujący okres od dzieciństwa do pierwszej płyty. Neil pokazał to Paulowi, George’owi, Ringo i Yoko. Praca, która w moim mniemaniu miała potrwać 12 miesięcy, zajęła mi kolejne cztery lata życia.

George Harrison przejmuje stery

Niechęć Harrisona do patrzenia wstecz sprawiła, że początkowo podchodził do projektu z oporem, ale poważne trudności finansowe jego firmy, Handmade Films, przekonały go do wzięcia w nim udziału. Z czasem wykazał nawet entuzjazm. – Sparzył się na rozpadzie zespołu, odniósł sukces z Traveling Wilburys [supergrupa z Bobem Dylanem, Royem Orbisonem, Tomem Pettym i Jeffem Lynne’em], więc jego nastawienie brzmiało: „Dlaczego muszę o tym mówić?” – wspomina Smeaton. – Ale potem się wkręcił i z pewnością przestał być „cichym Beatlesem”. Kiedy ściągnęliśmy ich do studia Abbey Road, to George przejął kontrolę. Wciąż wyczuwało się lekkie napięcie, a on nie zamierzał gryźć się w język.

Smeaton twierdzi, że z Beatlesami w większości współpracowało się łatwo, choć ich wspomnienia miały tendencję do rozmijania się z faktami historycznymi. – George absolutnie odmawiał wiary w to, że Beatlesi zagrali na Shea Stadium po raz drugi, w 1966 roku. Pokazałem mu nagranie, a on wciąż zaprzeczał! Paul opowiadał mi, że wszedł do programu The Ed Sullivan Show w 1964 roku i zagrał Yesterday. A ja myślę: ale ty jeszcze tego nawet nie napisałeś. Jak powiedzieć Paulowi McCartneyowi, że się myli?

A co z Yoko Ono? – Jej całe podejście sprowadzało się do hasła: „Więcej Johna”. Ciągle powtarzała, że to był zespół Johna, że to on zaprosił Paula i George’a, że miał sen, w którym wymyślił nazwę. Pozostali pamiętali, że nazwa pochodzi od gangu motocyklowego z filmu z Marlonem Brando, Dziki. Jak powiedział mi Neil Aspinall, wszyscy widzieli te same rzeczy, ale każdy własnymi oczami.

Napięcia w ogrodzie Friar Park

Na nagraniach z ogrodu posiadłości Friar Park Harrisona w Henley-on-Thames, McCartney wciąż jawi się jako szef siedzący pośrodku, Starr jest zabawny i pogodny po jego prawej, a Harrison nieco humorzasty i wrażliwy po lewej. Widzimy tu nie tylko spotkanie zespołu, który jest punktem odniesienia dla wszystkich innych, ale także starych przyjaciół, którzy z ostrożnością poznają się na nowo. McCartney narzeka, że zawsze postrzegano go jako „tytana pracy”, zmuszającego innych do robienia rzeczy, których nie chcieli, na co Ringo odpowiada: – Moglibyśmy po prostu siedzieć w ogrodzie dłużej niż ty. Mimo upływu 24 lat od rozpadu, wciąż przepychają się o pozycję w stadzie.

– Pod koniec zdjęć we Friar Park Paul i Ringo wstali i odeszli – mówi Smeaton. – Wtedy George zwrócił się do kamery i rzucił: „Traveling Wilburys… to dopiero był zespół”.

Murray dodaje: – Zdałem sobie sprawę, że czuli wielką dumę z Beatlesów, ale też, że na zmianę kochali ten zespół i go nienawidzili. Chciałem pokazać, jak Paul, George i Ringo próbowali zdefiniować siebie pod tą ogromną chmurą kultury, którą sami stworzyli. Albo jak ujmuje to Starr: – W pewnych momentach każdy z nas odchodził od zmysłów.

Nieznane fakty i „podkręcona” herbata

Dowiadujemy się również, że na początku tylko McCartney chciał dzielić pokój z „nowym”, czyli Ringo; Harrison chodził spać później niż wszyscy („Bałem się ciemności”), a ich ikoniczny wizerunek powstał przez przypadek. McCartney twierdzi, że on i Lennon zrobili sobie fryzury „na grzybka” podczas wycieczki autostopem do Paryża we wrześniu 1961 roku, a Starr przyjął tę fryzurę entuzjastycznie po dołączeniu w sierpniu 1962 roku, ponieważ zakrywała siwe pasma po bokach głowy. Słynne „Beatlesówki” – sztyblety na kubańskim obcasie ze sklepu baletowego Anello & Davide – zostały zaadaptowane przez „Wspaniałą Czwórkę” po tym, jak zauważyli londyński zespół noszący je w Hamburgu.

Dokument ujawnia też niekonwencjonalne podejście do nagrywania. Wspominając sesje do Sgt. Pepper w Abbey Road, które odbywały się, gdy miał zaledwie 23 lata, Harrison przywołuje wyzwanie, jakim było zmuszenie producenta George’a Martina i inżyniera dźwięku Geoffa Emericka do pracy po ich zwyczajowej godzinie wyjścia o 17:00. – Mówili: „Czy możemy już iść do domu?”. Nie, nie możecie, wy dranie, wypijcie tę herbatę – opowiada Harrison w dokumencie. – Mal Evans [techniczny i asystent zespołu] doprawił herbatę amfetaminą. Do dziś o tym nie wiedzą.

John wychodzi z głośników

W tym wszystkim wyczuwa się nutę melancholii, nie tylko z powodu refleksji nad stratą Lennona, ale także dlatego, że nowa wersja Anthology pojawia się już po śmierci Harrisona (2001), Martina (2016) i Emericka (2018). Duża część dziewiątego odcinka skupia się na ukończeniu trzech utworów powstałych po rozpadzie i po śmierci Lennona. Wiedząc, że Ono posiada kasetę z niewydanymi piosenkami męża, McCartney poprosił ją o zgodę na pracę nad nimi. – I o danie nam dużej swobody, by nie narzucać reguł – mówi. – Powiedziałem Yoko: „Jeśli ci się nie spodoba, wyrzucimy to”.

Harrison zapamiętał to inaczej. Grał z Traveling Wilburys, gdy zmarł Orbison, i pojawił się pomysł śpiewania z nagraniem Elvisa Presleya w jego miejsce. Nigdy do tego nie doszło, ale Harrison twierdzi, że opowiedział o tym pomyśle Ono i wtedy ona wyjawiła, że istnieje taśma z nienagranymi piosenkami Lennona.

Starr przyznaje, że sesje nagraniowe do Free as a Bird, Real Love i Now and Then były dla niego „bardzo ciężkim czasem. John wydobywa się z głośników, ale fizycznie go tu nie ma”. Z pozytywnym nastawieniem, które przeprowadziło go przez sześć dekad kariery, McCartney zasugerował: „Udawajmy, że John po prostu wyjechał na wakacje”. Następnie Lynne z ELO, pełniący rolę producenta, stanął przed wyzwaniem oczyszczenia na czas prymitywnego nagrania kasetowego, rozciągniętego i pełnego szumów, by inni mogli dograć swoje partie. Jakimś cudem mu się to udało.

– George i ja robiliśmy harmonie, a Ringo powiedział: „To brzmi zupełnie jak Beatlesi” – wspomina McCartney w nowym odcinku Anthology. Chociaż oczywiście to nie byli Beatlesi. Bez Lennona to nigdy nie mogło być to samo, dlatego wszelkie oferty reaktywacji jako trio były odrzucane. Zamiast tego proces nagrywania dał McCartneyowi, Harrisonowi i Starrowi szansę na ponowne zjednoczenie i zmierzenie się z przeszłością. Dało to również Murrayowi szansę na dopisanie aneksu do tej historii, zwłaszcza że nagrania trzech Beatlesów pracujących nad piosenkami w Abbey Road nigdy wcześniej nie były publikowane.

– Nie prowadziłem żadnych bezpośrednich rozmów z członkami zespołu ani ich spadkobiercami – mówi Murray. – Dostajesz niesamowitą ilość swobody i całkiem sporo czasu, ale to oznacza również, że dają ci sznur, na którym możesz się powiesić. To powolne narastanie grozy: jeśli efekt się nie spodoba, jeśli nie spełni wyśrubowanych standardów Beatlesów, to materiał w ogóle się nie ukaże. Ale miałem pewność, że film będzie migawką relacji, która nieustannie ewoluuje. Ewoluuje do dziś.

Beatlesi w dobie Britpopu i dziś

Oryginalne Anthology nie tylko stworzyło wzorzec dla długometrażowych dokumentów muzycznych, ale miało też niezwykłe szczęście do wyczucia czasu. Beatlesi wyszli z mody pośród spalonej ziemi punka, ale w 1995 roku Britpop był u szczytu, a muzycy Oasis deklarowali miłość do „Czwórki” każdemu, kto chciał słuchać. Jak ujmuje to Smeaton: „Beatlesi wyglądali dobrze, mieli świetne piosenki, brali najlepsze narkotyki i byli dzieciakami z klasy robotniczej. A teraz byli w telewizji, podczas gdy Pulp, Blur i Oasis królowali na listach przebojów”.

Trzydzieści lat później oryginalna seria została odrestaurowana i zremasterowana, klatka po klatce, przy użyciu technologii, która wtedy nie istniała. – Musiałem pracować wstecz, wracając do materiału źródłowego, aby wszystko odnowić. To była żmudna praca – mówi Matt Longfellow, który montował nową wersję Anthology. – To, co naprawdę uderzyło mnie w trakcie pracy, to fakt, o ile bardziej Beatlesi byli czymś więcej niż tylko sumą poszczególnych elementów. I zawsze byli dobrymi przyjaciółmi. Nawet gdy się kłócili.

Czy w historii Beatlesów zostało jeszcze coś do powiedzenia? Anthology zawiera lwią część wszystkich istniejących nagrań – twierdzi Longfellow – od konferencji prasowych, przez domowe filmy, aż po wywiady. Nowy zestaw płyt zawiera 13 niepublikowanych demówek, w tym wczesną wersję radosnego folk-rockowego I’ve Just Seen a Face oraz próbę do globalnej transmisji telewizyjnej All You Need Is Love. Ostatecznie jednak po prostu wracamy do dziesięcioletniego okresu, w którym esencja nadziei została wydestylowana w czterech młodych liverpoolczykach, którzy akurat posiadali chemię idealnego zespołu. Jak mówi McCartney: „Większość muzyków spędza życie na szukaniu idealnego perkusisty, idealnego basisty, idealnego gitarzysty, idealnego wokalisty do wspólnego śpiewania. Czuję się bardzo uprzywilejowany”.

I ma ku temu powody, gdyż nowa wersja Anthology potwierdza, że Beatlesi nadal fascynują. – Świat się zmienił, ale Beatlesi pozostali tacy sami – podsumowuje Smeaton. – Ludzie obejrzą Anthology za 30 lat i pomyślą: „To były wspaniałe dni”.

*Poprawiliśmy ten tekst, bowiem w oryginalnym artykule autor pomylił osoby i napisał, że to Ringo Starr zapytał o wegetariańską kurtkę skórzaną.