The Beatles Polska. Info.

„Magical Mystery Tour”: Wewnątrz psychodelicznej odysei Beatlesów

2017-11-27,  autor: kasia  
[...powrót do newsów]

Film okazał się klapą, ale album przyniósł historyczne single i natchnione eksperymenty.

Rok poprzedzający premierę albumu Magical Mystery Tour w listopadzie 1967 roku był dla Beatlesów okresem burzliwym, lecz niezwykle płodnym. Pracowali nad materiałem niemal równolegle z utworami, które trafiły na płytę Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band oraz na ścieżkę dźwiękową do Yellow Submarine. Ponieważ trasy koncertowe nie wchodziły już w grę, zespół cieszył się luksusem swobodnego dopracowywania piosenek w studiu. Ta sama grupa, która nagrała swój debiutancki album w zaledwie jeden dzień, teraz tygodniami cyzelowała pojedyncze utwory.

Utopijna wizja i filmowa porażka

O ile Sgt. Pepper stanowił fundament nowego utopizmu Beatlesów – kultury intensywnych doznań zmysłowych, w której mogli pełnić rolę animatorów i nadwornych błaznów – o tyle projekt Magical Mystery Tour był próbą dosłownego wprowadzenia tej idei w życie. Koncept Paula McCartneya zakładał, że Beatlesi wraz z przyjaciółmi wsiądą do autobusu, by podróżować po brytyjskiej prowincji, a z sfilmowanych przygód stworzą film, nad którym będą mieli pełną kontrolę artystyczną. Niestety, jak wiele utopijnych eksperymentów lat sześćdziesiątych, zderzenie teorii z praktyką zakończyło się bolesnym upadkiem: Beatlesi po prostu nie byli filmowcami.

„Wszystko trzeba robić z jakimś zamysłem lub celem, a my spróbowaliśmy bez niczego – bez sensu i bez celu” – przyznał McCartney dzień po premierze. Z drugiej strony ścieżka dźwiękowa do Magical Mystery Tour spełniła zadanie, któremu nie podołał film. Mimo że była zbiorem singli z 1967 roku i piosenek nagranych specjalnie na potrzeby produkcji, tworzy zaskakująco spójną całość jako swoisty suplement do Peppera. Ukazuje obraz psychodelicznych Beatlesów przekuwających swoją poszerzoną percepcję w popowe utwory o tak potężnej sile rażenia, że zmieniły one cały muzyczny krajobraz.

Początki nagrań i presja na nowy hit

Utwory, które ostatecznie trafiły na Magical Mystery Tour, zaczęły nabierać kształtu pod koniec 1966 roku, na długo zanim McCartney doznał swojej wizji filmowej. Od 24 listopada 1966 r. do połowy stycznia 1967 r. zespół intensywnie pracował nad parą nowych kompozycji z myślą o nadchodzącym Sgt. Pepperze: „Strawberry Fields Forever” Johna Lennona i „Penny Lane” McCartneya. Oba utwory były nostalgicznym powrotem do Liverpoolu ich dzieciństwa.

Jednak pod koniec stycznia wytwórnia EMI zażądała nowego singla – od premiery „Yellow Submarine” w sierpniu minęło zbyt wiele czasu jak na ówczesne standardy. George Martin niechętnie wyciągnął „Penny Lane” i „Strawberry Fields Forever” z powstającego albumu, ale niewiele więcej mieli wtedy w zanadrzu. Wydany 17 lutego singiel stał się światowym hitem i swoistą deklaracją programową na resztę roku: nagrania Beatlesów miały być refleksyjne, nasycone narkotyczną aurą, nieco nostalgiczne, a przy tym zaaranżowane z niespotykaną dotąd inwencją.

Autobusowa wycieczka i „All You Need Is Love”

Wiosną, gdy Sgt. Pepper był już niemal ukończony, McCartney odwiedził Kalifornię, spędzając czas z członkami The Beach Boys oraz The Mamas and the Papas. To tam wpadł na pomysł godzinnego filmu dokumentującego swobodną wycieczkę autobusową – brytyjski odpowiednik przygód Kena Keseya i grupy Merry Pranksters w ich autobusie „Further”. McCartney rozrysował strukturę filmu i napisał piosenkę przewodnią, którą zespół nagrał na przełomie kwietnia i maja.

Kolejnym utworem wziętym na warsztat było „Baby, You’re a Rich Man” Lennona – uszczypliwy portret dorobkiewicza, który mógł być przytykiem do menedżera Briana Epsteina. Relacje na linii zespół–menedżer stawały się napięte. Gdy Epstein ogłosił w studiu, że zapisał ich do udziału w Our World – pierwszej w historii globalnej transmisji satelitarnej na żywo – muzycy byli skonsternowani brakiem konsultacji. Lennon zgodził się napisać piosenkę, po czym o niej zapomniał. Jak wspominał inżynier dźwięku Geoff Emerick, gdy przypomniano mu, że do występu zostało niewiele czasu, Lennon jęknął: „O Boże, to już tak blisko? Cóż, chyba muszę coś napisać”.

Program Our World wyemitowano 25 czerwca 1967 roku. Piosenka, którą Lennon sklecił od niechcenia, okazała się triumfem: „All You Need Is Love” stało się hymnem „Lata Miłości”. Beatlesi wykonali ją na żywo (z pomocą pół-playbacku) w towarzystwie tłumu przyjaciół, w tym Micka Jaggera i Keitha Richardsa. Utwór błyskawicznie wydano jako singiel, a na stronie B znalazło się „Baby, You’re a Rich Man”.

Lato, narkotyki i śmierć Briana Epsteina

Przez kolejne półtora miesiąca produktywność zespołu spadła. Nie wynikało to jednak z konfliktów – wciąż działali zgodnie, na zasadzie konsensusu. Powód spowolnienia był prozaiczny: trwało piękne lato, pełne imprez i eksperymentów z używkami, a żona Ringo Starra, Maureen, była w zaawansowanej ciąży. Brian Epstein próbował zorganizować ważne spotkanie w swoim domu, prosząc zespół o wcześniejsze przybycie, ale – jak wspominał Harrison – „Wszyscy byliśmy kompletnie odjechani. Siedzieliśmy w naszych psychodelicznych autach, z trwałymi na głowach, permanentnie upaleni... do spotkania nigdy nie doszło”.

Pod koniec sierpnia zespół zebrał się jednak, by przećwiczyć utwór w stylu retro – „Your Mother Should Know” – i spotkać się z Maharishim Maheshem Yogi, guru medytacji, który wkrótce miał odegrać ważną rolę w ich życiu.

27 sierpnia Briana Epsteina znaleziono martwego z powodu przypadkowego przedawkowania leków. Choć Beatlesi od pewnego czasu oddalali się od niego biznesowo, jego śmierć była szokiem. Epstein kierował nimi przez sześć lat, przekształcając niechlujny zespół klubowy w niezwyciężoną siłę kulturową. „Kochaliśmy go, był jednym z nas” – mówił Lennon. To Epstein dawał im wolność artystyczną, zdejmując z ich barków ciężar biznesu. Jak później zauważył Harrison: „Nie wiedzieliśmy nic o naszych finansach; on zajmował się wszystkim, a po jego śmierci nastał chaos”.

Psychodeliczne sesje i „I Am the Walrus”

Zaledwie kilka dni po tragedii Beatlesi wrócili do pracy nad Magical Mystery Tour, zamiast szukać nowego menedżera. Między 5 a 8 września zarejestrowali trzy wybitnie psychodeliczne utwory: mglisty „Blue Jay Way” Harrisona, instrumentalny jam „Flying” oraz najsłynniejszy z nich – „I Am the Walrus” Lennona. Ten ostatni był wizją opartą na wolnych skojarzeniach pod wpływem LSD. „Pierwszą linijkę napisałem na jednym kwasie w weekend, drugą na kolejnym w następny weekend, a resztę uzupełniłem po poznaniu Yoko” – wyjaśniał Lennon.

Utwory te trafiły do filmu, do którego zdjęcia ruszyły w połowie września bez scenariusza i konkretnego planu. Psychodeliczny autobus krążył po West Country, a Beatlesi kręcili to, co akurat wpadło im do głowy. Jako debiutujący reżyserzy sądzili, że montaż 10 godzin materiału zajmie im tydzień.

Chaos na planie i telewizyjna klapa

Ostatecznie zajęło to 11 tygodni. Każdy z Beatlesów miał inną wizję, a braki w materiale filmowym wymuszały dokrętki. Mimo chaosu, między 25 września a 25 października zespół nagrał w Abbey Road kolejne utwory: „The Fool on the Hill” i „Hello Goodbye”.

Film wyemitowano w BBC w drugi dzień świąt Bożego Narodzenia 1967 roku. Okazał się pierwszą w karierze Beatlesów totalną klapą, do czego przyczyniła się też emisja w czerni i bieli. Recenzje były miażdżące. „Myśleli, że wychodzimy z ról” – narzekał Lennon. „Lubią trzymać nas w tekturowych garniturach, które dla nas zaprojektowali”.

Jednak jako album, Magical Mystery Tour odniósł spektakularny sukces, okupując szczyt amerykańskich list przebojów przez osiem tygodni i sześciokrotnie pokrywając się platyną. Płyta rozszerzyła wizję psychodelii Beatlesów: świata kolorowego i pełnego miłości, ale obejmującego zarówno te dobre, jak i te złe podróże w głąb umysłu.