Łącząc moje dwie pasje, czyli film i The Beatles, przygotowałem sobie jakiś czas temu listę motywów beatlesowskich w polskiej kinematografii. Teraz ją trochę rozszerzyłem i postanowiłem wrzucić na forum, może choć jedną osobę zainteresuje
Listy nawiązań do The Beatles w kinie światowym można bez problemu znaleźć w Internecie, a jak to prezentuje się w przypadku polskiego kina? Oczywiście przykładów jest tu niewiele, ale coś się znalazło. Ograniczyłem przykłady do filmów kinowych (fabularnych i dokumentalnych) oraz filmów i seriali telewizyjnych (fabularnych i dokumentalnych), do tego dodałem Polską Kronikę Filmową, która była de facto dokumentalnym serialem kinowym. Nie wziąłem pod uwagę różnego rodzaju programów telewizyjnych.
1. "Polska Kronika Filmowa". Wydania:
- 29/64 wyd. A z 1964 r. – reportaż o The Beatles w Holandii (to wydanie oglądają bohaterowie "Yesterday");
- 17/65 wyd. B z 1965 r. – reportaż pt. "Beatlesi i inni...", w którym widać kolejkę przed kinem na film o Beatlesach;
- 32/65 wyd. B z 1965 r. – reportaż pt. "Op-art, pop-art", w którym widać namalowanych na ścianie budynku Beatlesów i grającego pod malowidłem skrzypka;
- 46/65 wyd. A z 1965 r. – reportaż pt. "Zasłużeni" o nadaniu Orderów Imperium Brytyjskiego plus parodia The Beatles w wykonaniu Kabaretu Dudek;
- 15/69 wyd. B z 1969 r. – reportaż pt. "Nowożeńcy" o ślubie Paula i Lindy oraz akcji Bed-In Johna i Yoko.
2. "Wojna domowa". 1965, komedia obyczajowa, reż. Jerzy Gruza:
- odcinek 6: "Trójka klasowa" (widać przez chwilę plakat filmu "A Hard Day's Night", czyli po polsku "The Beatles", na fasadzie kina Moskwa w Warszawie);
- odcinek 10: "Zagraniczny gość" (Paweł nuci, a następnie gra na gitarze fragment zwrotki "Can't Buy Me Love"). [informacja od Argusa9]
Główny bohater, Paweł, nosi także włosy "na Beatlesa" i ogólnie jest zafascynowany Beatlesami. Również muzyka w serialu przypomina chwilami piosenki The Beatles.
Jedna z bohaterek serialu, Anula, miała w swoim pokoju na ścianie dwie fotki zespołu: z grudnia 1963 r. ("The Morecambe & Wise Show") i listopada 1964 r. (BBC). [informacja od macho]
3. "Przygoda z piosenką". 1968, komedia muzyczna, reż. Stanisław Bareja. W jednej ze scen widać na ścianie plakat z filmu "Help!", czyli "Na pomoc!", autorstwa Eryka Lipińskiego.
4. Teatr Sensacji "Kobra" - kryminalny. [informacja od Bobskiego66]
- 1970: przedstawienie "Szal" (trzyczęściowe) według Francisa Durbridge'a, reż. Jan Bratkowski. Wykorzystano utwór "The Fool on the Hill" (?);
- 1970: przedstawienie "Melissa" (trzyczęściowe) według Francisa Durbridge'a, reż. Jan Bratkowski. Wykorzystano utwór "Girl";
- 1972: przedstawienie "Jak błyskawica" (trzyczęściowe) według Francisa Durbridge'a, reż. Jan Bratkowski. Wykorzystano utwór "Penny Lane". [informacja od dr Maxwella]
5. "Wodzirej". 1978, dramat, reż. Feliks Falk. W jednej ze scen widać na ścianie plakat z George'em Harrisonem autorstwa Rafała Olbińskiego.
6. "Ręce do góry". 1967/1981, dramat psychologiczny, reż. Jerzy Skolimowski. Ilustracją muzyczną jednej ze scen dokręconych w 1981 r. jest fragment utworu "Hear Me Lord" George'a Harrisona. Tak na marginesie, w innej scenie pojawia się Jane Asher.
7. "Yesterday". 1984, dramat, reż. Radosław Piwowarski.
Tutaj oczywiście nawiązań jest najwięcej. Sama fabuła dotyczy czterech fanów The Beatles mieszkających w polskim miasteczku (zdjęcia kręcono w Otmuchowie i Paczkowie), akcja dzieje się w 1964 r., wykorzystano utwory w wykonaniu The Beatles ("Love Me Do”, "I Saw Her Standing There", "She Loves You", "And I Love Her", "Yesterday"), a polskie wersje wykonuje zespół The Beateels z Domu Kultury "Żoliborz" w Warszawie (Robert Piechota, Waldemar Ignaczak, Marek Korbecki, Sławomir Cieślak). Bohaterowie nadają sobie pseudonimy John, Paul, Gerorge i Ringo (Andrzej Zieliński, Robert Piechota, Waldemar Ignaczak, Piotr Siwkiewicz), zakładają zespół muzyczny, spotykają się ze sprzeciwem starszego pokolenia, ale nie porzucają swojej pasji.
Wśród Beatlesowych nawiązań chciałbym wyróżnić scenę słuchania "And I Love Her" z pocztówki dźwiękowej (o ile pamiętam), "szukanie" Radia Luksemburg, zabawny epizod przyklejania przez Ringo włosów obciętych po kryjomu w nocy przez jego ciotkę, występ zespołu na potańcówce z nauczycielem PO na perkusji i polską wersją "Love Me Do", otwierającą i zamykającą film klamrę z "Yesterday" w tle, prezent dla Ringo w postaci czapki "bitelsówki", sakramentalne pytanie "wolisz The Beatles czy The Rolling Stones" zadane przez jednego z bohaterów, oglądanie Polskiej Kroniki Filmowej z Beatlesami, scenę próby zespołu, podczas której Johna razi prąd (widać wtedy na ścianie wymalowane podobizny Beatlesów, a obok drogowskaz "Liverpool" i flagę Wielkiej Brytanii podpisaną "GB").
Swoją drogą, zauważyć tu można pewien anachronizm, bo twarze Beatlesów wzorowane są na wewnętrznej stronie okładki "Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band" (z wąsami), podczas gdy akcja dzieje się w 1964 r. Oprócz Paczkowa i Otmuchowa wydaje mi się, że zdjęcia kręcono we Wrocławiu na terenie przepompowni na Świątnikach (scena próby na charakterystycznym "podwyższeniu" pod sufitem, na które bohaterowie wchodzili po drabinie). Wymalowane na ścianie podobizny Beatlesów widnieją do dzisiaj w jednym z budynków kompleksu przepompowni na Świątnikach, przynajmniej były tam w 2011 roku (Internet na ten temat milczy, ale gdy zobaczyłem – przez przypadek zresztą – Beatlesów wymalowanych na ścianie, to skojarzyłem to ze sceną z "Yesterday", drewniana konstrukcja także przypomina tę z filmu; w jednej ze scen widać budynek przepompowni ścieków, jednak jest to scena nocna, więc stuprocentowej pewności nie mam).
(to w przybudówce do tego budynku)
8. "Bohater roku". 1986, dramat, reż. Feliks Falk (kontynuacja „Wodzireja”). W jednej ze scen na ścianie widnieje plakat z The Beatles, niestety nie udało mi się ustalić czyjego autorstwa (obok widać plakat z Eltonem Johnem autorstwa Rosława Szaybo).
9. "Śmierć Johna L.". 1987, dramat psychologiczny, reż. Tomasz Zygadło.
Pierwsze odniesienie jest oczywiście w tytule. Kilka razy zostaje podkreślone, że bohater ma 35 lat i w tym wieku zdobywa się na przewartościowanie swojego dotychczasowego życia - jak Lennon, który w tym wieku poświęcił karierę na rzecz rodziny.
Bohater ma w swoim pokoju dużych rozmiarów plakat/grafikę przedstawiającą Johna Lennona. Często rozmawia ze swoim idolem, zwracając się do niego per "kochasiu", a pod koniec kieruje do niego pełną wyrzutów mowę.
Bohater ma także małe zdjęcie z okładki albumu "Two Virgins" przyklejone do lustra.
Natomiast postać grana przez Grzegorza Turnaua ma na ścianie kartkę ze zdjęciem Johna Lennona z "Białego albumu".
Dwa kolejne nawiązania na poziomie wizualnym: parafraza słynnej sceny z teledysku do "Imagine" Johna Lennona - fragment, gdy Yoko Ono otwiera po kolei okiennice, wpuszczając światło do pokoju. Tutaj bohater zamyka kolejne żaluzje - ogarniająca pokój ciemność jest metaforą jego sytuacji życiowej.
Pojawia się także nawiązanie do zabójstwa Johna Lennona.
10. "Trójkąt bermudzki". 1987, sensacyjny, reż. Wojciech Wójcik. [informacja od Yer Blue]
W jednej ze scen bohater grany przez Mariana Kociniaka czyta gazetę ze zdjęciem okładki albumu "Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band".
11. "Galimatias, czyli kogel-mogel II". 1989, komedia, reż. Roman Załuski.
W scenie odczytu babci Piotrusia na temat pudli na ścianie widać przyczepione zdjęcia, a wśród nich jedno z The Beatles
12. "Obsesja". 1999, dokumentalny, reż. Yach Paszkiewicz.
Jest to krótkometrażowy dokument o gdańskim zespole Obsesja grającym covery The Beatles.
13. "Całkiem nowe lata miodowe". 2004, komedia, reż. Maciej Wojtyszko.
- odcinek 5 - "Biznesplan": fragment dialogu między bohaterami granymi przez Artura Barcisia i Cezarego Żaka:
Tadzio Norek: "To jest tak jakby jakiś ktoś z jakiegoś wielkiego koncernu płytowego odrzucił np. Bitelsów. Wyobrażasz sobie? Przychodzi taki John Lennon i Paul McCartney do takiego koncernu płytowego, mówią, że mają fantastyczne pomysły na piosenki, a oni ich odrzucają. No wyobrażasz sobie? No kto? Kto odrzuci takiego Johna Lennona jak Karol?"
Karol Krawczyk: "Proszę pana! Pan wie, kim my jesteśmy? My jesteśmy John Lennon i Paul McCartney polskiego biznesu! I właśnie odjeżdża panu sprzed nosa żółta łódź podwodna!" [informacja od Nowhere_girl1990]
14. "Skazany na bluesa". 2005, dramat biograficzny, reż. Jan Kidawa-Błoński. [informacja od Emeeli]
Rysiek Riedel, bohater filmu, ma w mieszkaniu plakat z Johnem Lennonem (fotografia z "Białego albumu")...
plakat The Beatles z okładkami płyt (z tygodnika "Razem", jak w tym temacie: viewtopic.php?f=11&t=3400)...
oraz pamiętne zdjęcie The Beatles owiniętych szalikiem z planu filmu "Help!".
15. "Ranczo". Od 2006, komedia obyczajowa, reż. Wojciech Adamczyk:
- odcinek 104 - "Wielkie otwarcie" (2014): Senator Kozioł (Cezary Żak) mówi do swojego sekretarza Czerepacha (Artur Barciś): "Co to my jesteśmy jacyś Beatlesi, żeby się przez baby kłócić?". [informacja od Gregora]
16. "Pogodni". 2011, komedia obyczajowa, reż. Robert Tyska. Rozpoczynający i kończący odcinki serialu motyw muzyczny zainspirowany "I'll Be Back" i "Things We Said Today" [informacja od Rickenbackera98].
17. Bilet na Księżyc. 2013, obyczajowy, reż. Jacek Bromski. W pokoju jednego z bohaterów widać plakat The Beatles z fotografiami z "Białego albumu". [informacja od Yer Blue]
Ponadto jest małe nawiązanie w jednym z dialogów:
Rozmowa w domu kultury na próbie hipisowskiego zespołu. Basista do dźwiękowca:
- Coś brumi.
A ten mu odpowiada:
- Źle się podłączyłeś, to brumi. McCartneyowi jakoś nie brumi". [cyt. Helter-Skelter: viewtopic.php?f=6&t=884&p=43504#p43504]
18. "Kebab i Horoskop". 2014, komedia, reż. Grzegorz Jaroszuk. Jeden z bohaterów (grany przez Andrzeja Zielińskiego, Johna z "Yesterday") ma pięć złotych rybek, którym nadał imiona John, Paul, George i Ringo (piąta to Jimi). Krótka scena przedstawia problemy bohatera w rozpoznaniu, która z rybek nosi jakie imię; po wymianie zdań z żoną uznaje, że to ona kupiła rybki i wie lepiej. Druga scena – bohater stwierdza, że pięć złotych rybek to piętnaście życzeń, a jedno z nich właśnie spełnił George.
19. "Przypadki Cezarego P.". 2015, komedia, reż. Maciej Ślesicki. W mieszkaniu sąsiada głównego bohatera wisi obraz z Johnem Lennonem. [informacja i zdjęcie od Bobskiego66]
I jeszcze kilka podobnych wątków z forum, z których m.in. czerpałem informacje:
Polska Kronika Filmowa: viewtopic.php?t=2447
Polskie plakaty filmowe: viewtopic.php?f=1&t=760
Yesterday: viewtopic.php?t=1984, viewtopic.php?t=1027
Oczywiście lista jest niepełna i byłbym bardzo wdzięczny za wszelkie poprawki i uzupełnienia
)
